Tháng: Tháng Tư 2023

I. OCOP là gì?

1. Thông tin về OCOP 

OCOP được khởi xướng từ xứ Phù Tang từ thập niên 70 của thế kỷ trước. Hiện tại thì OCOP đã xuất hiện tại hơn 40 quốc gia, trong đó có Việt Nam để học tập, thành công và đạt được nhiều thành tựu to lớn từ chương trình này. OCOP là tên viết tắt của cụm từ “One Commune One Product”, có nghĩa là “Mỗi xã một sản phẩm”. OCOP như là một chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn do Thủ tướng Chính phủ ban hành nhằm thực hiện mục tiêu của quốc gia là xây dựng nông thôn mới và khuyến khích thực hiện trên phạm vi toàn quốc.

Ví dụ một giấy chứng nhận OCOP cho sản phẩm tỏi đen của tỉnh Hải Dương.

Mỗi một màu sắc của từng chữ cái trong logo của OCOP đều mang ý nghĩa riêng:

• Chữ O màu nâu tượng trưng cho đất, nền tảng sản xuất và cuộc sống làng xã. 
• Chữ C màu xanh lá cây tượng trưng cho nông nghiệp và sản xuất bền vững. 
• Chữ O màu xanh dương tượng trưng cho sức mạng, trí tuệ của con người Việt Nam. 
• Chữ P màu vàng tượng trưng cho lợi ích, lợi nhuận của chương trình mà mỗi người dân hay người tổ chức tham gia được hưởng.

2. Chương trình OCOP

Chương trình OCOP là giải pháp thúc đẩy kinh tế nông thôn, khơi dậy tiềm năng phát triển của các địa phương. Mục đích chính của chương trình này là để phát triển các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp và các dịch vụ nổi bật của địa phương giúp đẩy mạnh phát triển kinh thế, tạo công ăn việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân ở đó.

3. Trách nhiệm của chủ thể tham gia OCOP

Nhà nước

• Tổ chức đề án, xây dựng, phối hợp, làm việc bên tư vấn về triển khai.
• Huy động nguồn kinh phí.
• Tham mưu, ban hành những chính sách phù hợp để tạo điều kiện hỗ trợ phát triển qua các hoạt động cụ thể như: đào tạo, trau dồi thêm kiến thức, đề ra bộ tiêu chuyển sản phẩm, tạo các kênh phối hợp để phân phối sản phẩm, quảng bá, định hướng, …

Chính quyền các cấp

• Quản lý trực tiếp các bộ phận, cá nhân trong hệ thống tổ chức đề án cùng cấp. Đồng thời ban hành và triển khai chính sách hỗ trợ chủ thể tham gia dự án.
• Phân bổ và điều chỉnh nguồn lực. Cùng với đó là tuyên truyền về đề án thông qua hệ thống.
• Chịu trách nhiệm tổ chức cuộc thi sản phẩm OCOP cấp huyện để chọn ra sản phẩm tốt nhất thi vòng tỉnh.

Các tổ chức chính trị – xã hội – hành nghề

• Liên minh Hợp tác xã (HTX) và Doanh nghiệp ngoài Nhà nước: Xây dựng, phát triển HTX, doanh nghiệp ngoài nhà nước. 
• Hiệp hội các doanh nghiệp tỉnh: Tham gia vào những giá trị hình ảnh trong chương trình OCOP.
• Hội Nông Dân: Tuyên truyền, động viên hội viên tham gia vào đề án.
• Các trường nghề trong tỉnh: Đào tạo ngành nghề liên quan, tuyên truyền cho cộng đồng tham gia đề án.

Người dân và tổ chức kinh tế

Người trực tiếp làm ra các sản phẩm OCOP chính là người dân và các tổ chức kinh tế. Do đó, người dân và tổ chức kinh tế có vai trò chủ đạo “nòng cốt” khi thực hiện đề án OCOP. Dựa vào thực tiễn và tiền năng của quê hương, họ sẽ tính toán và đưa quyết ra quyết định xem sẽ trồng cây gì hoặc nuôi con gì, sản phẩm nào sẽ có tiềm năng phát triển và đem lại lợi thế cạnh tranh cho địa phương. Sau khi xác định được sản phẩm thì chính người dân sẽ lập kế hoạch và thực hiện, bắt tay vào sản xuất. Quan trọng nhất vẫn là tạo ra những sản phẩm đạt tiêu chuẩn, có chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu thị trường.

UBND tỉnh An Giang trao chứng nhận OCOP đạt 3 sao cho cá nhân, tổ chức doanh nghiệp tại Ngày hội sản phẩm OCOP và hàng hóa đặc trưng các tỉnh thành năm 2021.

4. Mục tiêu của OCOP

Mục đích của việc triển khai chương trình OCOP

• Phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh (ưu tiên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa) để sản xuất các sản phẩm, dịch vụ truyền thống hoặc đặc trưng của nơi đó và đạt tiêu chuẩn để cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế góp phần giúp cho đất nước phát triển, đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn.
• Góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập, nâng cao đời sống cho nhân dân và thực hiện hiệu quả các tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuất” trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng xã nông thôn mới. Có thể thấy rằng OCOP đưa ra những hướng đi phát triển các hình thức sản xuất, kinh doanh sản phẩm đậm chất truyền thống có tiềm năng phát triển ở khu vực nông thôn mới.
• Thông qua việc sản xuất và phát triển tại khu vực nông thôn, OCOP góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn Việt Nam, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn hợp lý, bảo vệ môi trường và bảo tồn những giá trị truyền thống tốt đẹp của địa phương.

II. Chứng nhận OCOP

Chứng nhận OCOP là hoạt động đánh giá và xác nhận về hoạt động sản xuất, đánh giá chất lượng sản phẩm là đã đạt tiêu chuẩn của chương trình OCOP chưa. Từ đó sản phẩm đủ điều kiện cũng như được biết đến là một sản phẩm chất lượng, đặc trưng, độc đáo và truyền thống của địa phương và người dân địa phương đó. 

Quy trình đánh giá sản phẩm OCOP gồm 3 cấp:

• Công giá đánh giá cấp huyện.
• Công tác đánh giá cấp tỉnh.
• Công tác đánh giá cấp trung ương.

Ở mỗi cấp, các lãnh đạo sẽ thành lập Hội đồng đánh giá bao gồm các cán bộ ban ngành liên quan. Mỗi cấp có một mức độ đánh giá khác nhau. Mức độ đánh giá sẽ nâng cao dần theo từng cấp, đảm bảo tiêu chí và yêu cầu khắt khe với từng sản phẩm.

Để chuẩn bị tốt nhất cho quá trình đánh giá, chủ thể tham gia OCOP phải chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng để có khả năng được xét duyệt cao nhất. Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:

• Phiếu đăng ký nêu rõ ý tưởng sản phẩm.
• Phương án, kế hoạch kinh doanh sản phẩm theo mẫu đính kèm.
• Giới thiệu bộ máy tổ chức theo mẫu đính kèm.
• Giấy đăng ký kinh doanh.
• Bản sao công chứng, chứng minh hoạt động kinh doanh hợp pháp (đối với các đơn vị/cá nhân có đăng ký kinh doanh).
• Sản phẩm theo mẫu.

III. Tại sao sản phẩm chứng nhận OCOP lại được quan tâm?

Những sản phẩm thuộc chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” được khách hàng quan tâm, chú trọng hơn rất nhiều. Có thể kể tới những lý do khiến sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP được chú trọng như sau:

• Sản phẩm OCOP được đánh giá thận trọng, chuyên nghiệp  về nhiều mặt. Hội đồng đánh giá gồm những cán bộ chuyên môn trong các lĩnh vực liên quan như y tế, môi trường, … Không chỉ vậy, việc đánh giá còn trải qua nhiều cấp khác nhau từ cấp huyện tới tỉnh, sau đó lên Trung Ương.
• Những sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn từ 4 sao đều có giấy chứng nhận quan trọng như VietGap, ISO, … Những ngôi sao đánh giá của một sản phẩm có được trải qua nhiều cơ quan thẩm định với các bộ phận chuyên môn. Cùng với đó là đánh giá của người đại diện tỉnh. 
• Sản phẩm OCOP được đầu tư và chú trọng về nhiều mặt. Không chỉ chất lượng mà bao bì, hình thức sản phẩm cũng đặc biệt được quan tâm. Các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3-4 sao cấp tỉnh được nâng cao về chất lượng, đa dạng về mẫu mã, bao bì, đảm bảo điều kiện, quy định về tem, nhãn mác, truy xuất về nguồn gốc.
• Sau khi đạt được số sao, sản phẩm nằm dưới sự quản lý của cơ quan Trung Ương quản lý, kiểm nghiệm cũng như duy trì chất lượng. Một sản phẩm OCOP được tin dùng bởi số sao nhận được thể hiện sự đầu tư, chú trọng trong các khâu. Từ nguyên liệu đầu vào, chế biến, bảo quản cho tới đầu ra.

Sản phẩm chứng nhận OCOP được khách hàng được quan tâm và chú trọng.

IV. Lợi ích của việc tham gia chương trình OCOP

Những lợi ích có thể dễ dàng nhận thấy khi tham gia và áp dụng thành công OCOP:

• Mức sống của người dân được cải thiện như: có công ăn việc làm, thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, hòa nhập với nền kinh tế thị trường.
• Nâng cao hiệu quả trong sản xuất kinh doanh các sản phẩm truyền thống.
• Tạo cơ hội để vươn ra thị trường lớn, xuất hiện tên “kệ sản phẩm” của những thị trường nước ngoài. 
• Phát triển kinh tế nông thôn bền vững.
• Người tiêu dùng được tiếp cận các đặc sản, sản vật vùng miền với chất lượng tốt nhất.
• Mang các sản phẩm đặc trưng, chất lượng của từng vùng miền tới người tiêu dùng để tôn vinh sản phẩm của người Việt Nam nói chung và người dân ở địa phương đó nói riêng.

V. Chứng nhận An toàn thực phẩm cho sản phẩm OCOP

Chứng nhận VietGAP

VietGAP (Vietnamese Good Agricultural Practices) là thực hiện sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành đối với từng sản phẩm, nhóm sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, Tiêu chuẩn này bao hàm các quy định và thực hiện sản xuất nông nghiệp, cụ thể là những trình từ nguyên tắc, thủ tục để hướng dẫn các cá nhân tôi thức sản xuất thu hoạch, sơ chế đảm bảo tính an toàn, nâng cao chất lượng sản phẩm, sức khỏe, bảo vệ môi trường và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Chứng nhận VietGAP dành cho các hợp tác xã, nông trường trồng trọt. 

Chứng nhận ISO 22000:2018/ HACCP

ISO 22000: 2018 là yêu cầu đối với các tổ chức trong chuỗi thực phẩm được thiết kế dựa trên nền tảng của việc thực hành các nguyên tắc HACCP, GMP trong toàn chuỗi thực phẩm.

VI. Kết luận

Trên đây là một số thông tin về tiêu chuẩn và chứng nhận OCOP. Nếu một doanh nghiệp hoặc cá nhân được nhận chứng nhận OCOP thành công thì không chỉ thúc đẩy nền kinh tế phát triển mà đời sống của người dân ở đó cũng được cải thiện. Sản phẩm Việt Nam muốn vươn mình ra biển lớn thì việc đạt được những giấy chứng nhận là thiên quyết và cần thiết.